Teatr Lalek Banialuka oraz miejska Biblioteka to ważne punkty na kulturalnej mapie Bielsko-Białej i instytucje z długą historią, której nowy rozdział ma toczyć się w nowej siedzibie przy ulicy Broniewskiego. Obiekt o tak wyjątkowej funkcji, mogący stać się wizytówką miasta, a także skierowany do szczególnej grupy użytkowników – dzieci, powinien być jednocześnie nowoczesny, jak i przyjazny, dostępny i zrównoważony. 

Pewnym wyzwaniem przy tworzeniu zespołu dwóch instytucji kultury jest mnogość funkcji, jakie należy uwzględnić w budynkach i wokół nich. Żeby zapewnić czytelność, zachować możliwie niewielką skalę obiektów i stworzyć wiele przestrzeni o różnym przeznaczeniu i charakterze, zdecydowano się na układ dwóch osobnych budynków. Tworzą one jednak całość dzięki wspólnej zasadzie – regularnej strukturze z drewna klejonego, której siatka konstrukcyjna, oparta na module 6 na 6 metrów, wyznacza rytm i sposób organizacji zarówno brył, jak elewacji, a nawet elementów zagospodarowania terenu. 

Kompozycja elewacji za punkt wyjścia przyjmuje porządek drewnianej konstrukcji, ale jest wzbogacona jej wypełnieniem. Raz jest to pustka loggii, raz szklenie foyer, raz pełna ściana wykończona drewnem, a raz przesuwane żaluzje – całość tworzy dynamiczną ale harmonijną mozaikę wpisaną w siatkę słupów i belek. 

Lokalizacja i urbanistyka. Specyficzna lokalizacja obiektu stawia wyzwania, ale daje także pewne możliwości. Bezpośrednie sąsiedztwo stacji PKP Lipnik to z jednej strony uciążliwość, a z drugiej okazja, żeby do Teatru i Biblioteki dotrzeć transportem publicznym, rezygnując z samochodu. Dlatego kluczowe dla urbanistyki układu było stworzenie ścieżki na osi istniejącego przejścia podziemnego pod stacją. Pomaga to również zachować i uczytelnić piesze połączenie dwóch osiedli mieszkalnych rozdzielonych torami. 

Plac wejściowy celowo ulokowano w głębi układu, z dala od pobliskiego wiaduktu i ronda. Ograniczony z dwóch stron fasadami Biblioteki i Teatru, od torów oddzielony jest kontynuacją drewnianej struktury mieszczącej w sobie zadaszoną scenę letnią. Tak powstałe kameralne wnętrze wypełnia intensywna zieleń – średniowysoka, wysoka i niska, nie brakuje także wody. Dwie główne osie placu to szeroka ścieżka łącząca główne wejścia do budynków oraz oś biegnąca od środka sceny aż w głąb prostopadłej uliczki. Strefa widowni sceny letniej jest przewidziana jako uniwersalna – zamiast utwardzenia wysiana trawą, w letnich miesiącach oprócz ławek mogą pojawić się na niej leżaki czy nawet koce.

Północna część terenu została przeznaczona na strefę obsługi teatru – znajduje się tam przestrzeń dostaw, parkingi pracownicze, wejście dla pracowników administracji oraz wjazd do niepublicznej części garażu podziemnego. Z północnego wjazdu na działkę korzystać będą większe grupy gości – z zaprojektowanej zatoki autokarowej mogą podcieniem przedostać się do głównego wejścia teatru. W jego pobliżu przewidziane zostały także miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnościami.

Na południu działki wydzielono przestrzeń parkingu naziemnego oraz miejsce na cotygodniowe targowisko. Usytuowany jest tu także wjazd do parkingu podziemnego oraz otwarte i zadaszone miejsca postojowe dla rowerów.

Zagospodarowanie terenu uzupełnia strefa odpoczynku i zabaw, wpisana  w moduły drewnianej struktury, która umożliwia rozpięcie m. in. hamaków, zainstalowanie ruchomych zabawek czy stworzenie pergoli.konstrukcja

Jedną z najważniejszych decyzji programowych projektu jest wykorzystanie jako budulca drewna konstrukcyjnego. Istotne są tu szczególnie dwa aspekty. Po pierwsze – stworzenie budynku o możliwie niskim śladzie węglowym, ponieważ dziś, w świetle galopujących zmian klimatycznych, sama energooszczędność, czy pasywność to już za mało, aby dostosować się do światowych trendów i wymogów i zminimalizować wpływ budowy na środowisko naturalne. W globalnym bilansie ekologicznym liczy się także proces wytworzenia budynku (ponad 80% emisji CO2 następuje podczas budowy!) oraz możliwości późniejszego wykorzystania materiałów z jego ewentualnej rozbiórki, czy przebudowy, stąd nasz projekt przewiduje również ten scenariusz. 

Wznosząca się na żelbetowej kondygnacji podziemnej drewniana struktura, w której wydrążono tylko przestrzenie na blok głównej sali teatralnej oraz trzony klatek schodowych i szachtów windowych, oprócz podążania za standardami architektury racjonalnej i ekologicznej, nadaje charakter elewacji i wnętrzom. Reguła siatki konstrukcyjnej 6m x 6m  jest elastycznie wykorzystywana – dyscyplina obejmuje rzut, ale już wysokość kondygnacji różni się w dwóch obiektach, w zależności od spełnianych przez nie funkcji. Jest to rozwiązanie ekonomiczne i pozwala przy różnej ilości pięter zachować oba budynki jako niskie, o wysokości poniżej 12m metrów (z wyłączeniem komina scenicznego będącego w wydzielonej strefie pożarowej). Porządek modułu organizuje przestrzeń, ale jednocześnie dopuszcza całą gamę wyjątków, które humanizują wnętrza. Wyeksponowanie drewnianej struktury, szczególnie w wielokondygnacyjnych wnętrzach foyer i holu biblioteki, tworzy ich szczególny charakter, jednocześnie imponujący przez skalę elementów i przyjazny przez naturalne ciepło materiału.

Modularny układ konstrukcyjny, zgodny z duchem architektury racjonalnej, umożliwi prefabrykację bardzo wielu elementów. Skróci to czas budowy, zoptymalizuje koszty oraz pozwoli osiągnąć wyższy standard wykonanych elementów stanowiących często ostateczny detal architektoniczny.

Zielone rozwiązania. Drewniana konstrukcja budynków Teatru i Biblioteki to szkielet i baza dla wielu innych rozwiązań, które wpisują się w zasady zrównoważonego budownictwa. W projekcie oprócz tego przewidziane są zewnętrzne przesłony przeciwsłoneczne, szczególnie istotne dla ochrony zbiorów Biblioteki ale także zapobiegające przegrzewaniu wnętrz. Funkcję zacieniania oraz poprawiania jakości powietrza pełnią zielone ściany – na fasadzie zaprojektowana została delikatna podkonstrukcja ze stalowych linek pozwalająca na kontrolowany rozwój pnączy. Dachy obu budynków są skonstruowane jako stropodachy zielone – w Bibliotece są one dostępne dla użytkowników jako ogród, a w przypadku Teatru są przeznaczone pod montaż paneli fotowoltaicznych. Z wszechobecnej zieleni na pewno z chęcią skorzystają pszczoły – stąd zaproponowana na dachu teatru przestrzeń na umieszczenie uli. 

We wnętrzach planujemy użycie naturalnych i trwałych materiałów – takich jak na panele sufitowe z wełny drzewnej, drewnopochodne panele akustyczne, drewniane elementy wyposażenia i nietoksyczne tynki i farby. Takie elementy poprawią mikroklimat wnętrz, zapewnią najlepsze warunki dla najmłodszych gości, a jednocześnie będą budować prostą, przyjazną estetykę wnętrz.

W zagospodarowaniu terenu ograniczono do minimum powierzchnie utwardzone. Parking podziemny został zaplanowany w ten sposób, że prawie w całości mieści się pod obrysem budynków, co umożliwia swobodne kształtowanie zieleni, również wysokiej, i lepszą retencję wody. Plac ze sceną letnią jest usytuowany w sposób zapewniający optymalne zacienianie i obsadzony drzewami co zapewnia uniknięcie efektu „patelni”.